طرح توجیهی احداث کارگاه قالیبافی

طرح توجیهی احداث کارگاه قالیبافی

گزارشی که توجیه‌ پذیری یک طرح را در ابعاد مختلف از قبیل بازار، فنی و مالی را بررسی و مطالعه کند، گزارش طرح توجیهی(معادل واژه انگلیسی Feasibility Study Report) نام دارد. طرح توجیهی ابعاد مختلف یک پروژه از قبیل بازار، فنی و مالی را بررسی میکند و به سه قسمت تقسیم می‌شود.

تاریخچه استفاده از قالی:

استفاده از انواع قالی و قالیچه، از دوره سلوکیان و اشکانیان در ایران رواج داشته است. شواهدی از وجود قالی های نفیس، در دوره ساسانیان نیز مشاهده شده است. بعضی از آثار و شواهد مورخان عرب نیز بیانگر رواج هنر قالیبافی در ایالت های مازندران، گیلان، فارس و قاینات، می باشد.

معرفی محصول، مشخصات و ویژگی های آن:

فرش و قالیچه و انواع محصولات نساجی، از کالا هایی هستند که از دیرباز، مورد توجه عموم افراد با هر نوع سلیقه ای، قرار داشته اند. فرش، یکی از با ارزش ترین هنرهایی است که با هدف جان بخشیدن به انواع مکان ها و فضاها و دکوراسیون داخلی، ابداع شده است. یکی از محبوب ترین و کهن ترین انواع فرش در کشورمان، فرش دستباف است. قالی دستباف، یکی از زیباترین و جذاب ترین هنرهای ایرانی بوده که در جای جای جهان آوازه داشته و دارای محبوبیت ویژه ای است.

از انواع فرش دستباف می ‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قالی تمام ابریشم: که پرز و چله آن از نخ ابریشم مرغوب بافته شده است.
• گل ابریشم: نوع دیگری از قالی دستباف است که در اطراف حاشیه ‌ها و در نقش‌ های آن به جای پرز پشمی، از ابریشم استفاده شده است.
• قالی کف ابریشم: نوع دیگری از قالی دستباف بوده که در زمینه آن به جای پشم، از ابریشم استفاده می ‌شود.
• سوف: نوع دیگری از فرش دستباف است که زمینه آن متشکل از پود ضخیم و نازک است و نقش گل و بوته پرز دار دارد.

کدهای آیسیک احداث کارگاه قالی بافی:

تحقیق و توسعه در ساخت انواع قالی و قالیچه: ۷۳۱۰۵۱۲۳۴۳

دار قالیبافی: ۲۹۲۶۵۱۲۴۲۸

ساخت انواع قالی و قالیچه: ۱۷۲۲

ابزار دستی قالی بافی: ۲۸۹۳۴۱۲۴۶

اهمیت استراتژیک کالا در دنیای امروز:

صنعت قالی بافی و فرش بافی در ایران، متاثر از ایفای سهم به سزای کشورمان در تولید فرش جهان، پیشرفت به سزایی داشته است. ایران، از دیرباز، مهد تولید انواع قالی و قالیچه و گلیم و غیره بوده است. امروزه در اکثر فضاها و مکان های ایرانی، متناسب با ذوق و سلیقه و دکوراسیون داخلی افراد، حضور فرش و قالی و قالیچه نمایان است. چه بسا که فرهنگ استفاده از قالی و قالیچه، به دیگر کشورهای جهان نیز سرایت کرده است و آن ها نیز از لذت داشتن این هنر بی نظیر، محروم نبوده اند؛ لذا کشورمان ایران، یکی از منابع عظیم صادرات فرش به اکثر نقاط دنیا، اعم از کشور های آمریکا، امارات، لبنان، پاکستان، ایتالیا، فرانسه و آلمان می باشد.

بازار جهانی محصول:

شکل ۱- کشور های صادر کننده انواع فرش و کف پوش در سال ۲۰۱۹

شکل ۲- کشور های وارد کننده انواع فرش و کفپوش در سال ۲۰۱۹

در بحث صادرات سایر فرش ها از پشم یا از موی نرم حیوانات، (کرک)، با کد تعرفه هشت رقمی ۵۱۱۱۱۱۳۱ ایالت متحده آمریکا، با سهم ۲۸ درصدی، بزرگترین مقصد صادراتی ایران است. آلمان و امارات در رتبه های دوم و سوم قرار دارند.

نمودار ۱- مقاصد صادراتی سایر فرش و کفپوش از پشم و مو (کرک) حیوان

علی رغم آغاز تحریم از مرداد ماه سال ۱۳۹۷، آمریکا بزرگترین واردکننده فرش دستباف ایران در سال ۲۰۱۸ بوده است. گرانترین فرش های ایران در سال ۲۰۱۷ رهسپار قطر و امارات شده اند. انگلستان در سال ۲۰۱۷ در رتبه چهارم واردکنندگان قرار گرفت اما در سال ۲۰۱۸ در رتبه اول تا دهم واردکنندگان فرش دستباف ایران هم قرار ندارد. پاکستان که یکی از رقبای ایران است، رتبه دهم را در وارد کردن فرش دستباف ایرانی دارد.

تشخیص فرش دستباف از ماشینی

به ریشه‌های فرش دستباف و ماشینی نگاه کنید:

راه دیگری برای تعیین اینکه یک قالیچه، دستباف یا ماشینی است، نگاه کردن به ریشه‌ی آن فرش است. همانطور که در عکس مشاهده می‌کنید، ریشه‌ها در فرش ماشینی، به آن دوخته شده است و در واقع جزیی از قالی نیست؛ اما ریشه‌ها در فرش دستباف در امتداد فونداسیون قالی است که به طور کلی از رشته‌های تار تشکیل می‌شود و جزیی از خود فرش است.

به پشت فرش ماشینی و دستباف نگاه کنید:

یکی از بهترین روش‌ها برای اینکه بتوانید تفاوت بین فرش ماشینی و فرش دستباف را تشخیص دهید، نگاه کردن به پشت فرش است. در قالی بافته شده با دست، گره‌ها کمی ناهموار هستند و یکنواختی کاملی ندارند؛ برخی گره‌ها ممکن است بزرگتر باشند و برخی دیگر ممکن است کوچکتر باشد.

البته جای تعجب نیست، زیرا این یک فرآیند کاملا دستی است و بافندگان به وسیله‌ی دست، هر گره را در فونداسیون فرش قرار داده‌اند و این امر منجر به ناهمواری و غیر یکنواختی گره‌ها می‌گردد؛ از طرف دیگر به دلیل اینکه فرش ماشینی توسط دستگاه‌های تمام اتوماتیک بافته می‌شود، به طور معمول پشت این فرش‌ها هموار و یکنواخت است. معمولاً در آثار دستباف گره های زیر و یا پشت فرش کمی ناهمواره هستند و یکنواختی یا ترتیب کاملی ندارند برخی از همین گره ها ممکن است بزرگتر و برخی ممکن است کوچکتر باشند و مسلما در فرش های ماشینی این گره ها بسیار منظم  و به صورت یکنواخت میباشد.

به اندازه و الگو یا طرح فرش دقت کنید:

شکل و اندازه‌ی فرش ماشینی و همچنین الگوی آن به طور کلی بسیار دقیق است و طراحی آن به طور معمول از یک طرف به سمت دیگر بازتاب می‌شود و به ندرت تناقضی در طرح قالی ماشینی وجود دارد.اما در مقابل ممکن است که در فرش دستباف یک تقارن دقیق وجود نداشته باشد، حتی ممکن است که بافنده‌ی قالی دستباف بدون استفاده از یک طرح و بر اساس حافظه‌ی خود آن فرش را بافته است.در آثار دستباف می توان تار و پود ها را در لبه های فرش دید چگونه همدیگر را نگه داشتند بچه گربه ها با دست کوک می خورند چند از این رو معمولاً کاملاً نامستقیم و ناهموار هستند ولی در در آثار ماشینی به خاطر دستگاه  دوردوزی معمولاً یکنواخت است .

به لبه یا کناره‌ی فرش نگاه کنید:

در واقع کناره‌ی فرش در قالی‌های دستباف، رشته‌های پود هستند که در لبه‌ی بیرونی قالی پیچیده می‌شوند و یکدیگر را نگه می‌دارند. معمولا از کناره یا طره‌ی فرش برای تشخیص مبدا یا اصلیت آن قالی نیز استفاده میگردد، زیرا بافندگان هر منطقه‌ای روش‌ها و سبک‌های متفاوتی برای پایان دادن این کناره‌های قالی دارند.

در فرش دستباف، لبه‌ها با دست کوک می‌خورند و از اینرو ممکن است کاملا مستقیم نباشند و قدری ناهموار باشند ولی کناره‌ها در فرش ماشینی به وسیله‌ی دستگاه دوردوزی می‌شوند و معمولا یکنواخت و هموار دیده میشود.

شناخت فرش شهرهای مختلف کشور

شناخت فرش شهرهای مختلف کشور

هر استانی در این کشور پهناور دارای صنایع دستی گوناگونی است که ما در این مطلب در مورد فرش های استان های مختلف بحث خواهیم کرد.

آذربایجان

همان‌گونه که می‌دانید آذربایجان به دو قسمت آذربایجان غربی و شرقی تقسیم می‌شود و فرش‌بافی در آذربایجان غربی از رونق چندانی برخوردار نیست ولی بالعکس در آذربایجان شرقی این هنر به نحو قابل توّجهی مورد استقبال قرار گرفته است و پیشرفت بسیاری نموده است.

جهت آشنایی با طرح و مدل های مختلف فرش به سایت ایستگاه مراجعه نمایید.

آذربایجان شرقی

قالی‌بافی در شهر تبریز سابقه بسیار طولانی دارد و در زمان هلاکوخان مرکز عمده تولید و خرید و فروش قالی بوده است و فرش‌های آن به علّت دوام و طرح‌های جالب و ظرافت از کیفیّت بالائی برخوردار است و طرفداران زیادی در بازارهای خارج و داخل دارد و در طی قرن اخیر سهم بسزائی در پیشرفت قالی‌بافی دارد. در این استان فرش‌‌هائی با رجشمار پائین (۲۰ گره) تا رجشمارهای بالا (۷۰ گره و حتی بالا‌‌تر) تولید می‌شود. بافندگان آذربایجانی بسیار پرکار و ماهر می‌باشند و سرعت بافت آنها بالا می‌باشد و بافنده با توّجه به ظرافت کار و مهارت خود حدود ۸۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ گره در روز می‌زند.

نوع گره فرش‌‌های تبریزی، ‌‌ترکی و از نظر پود، لول بافت می‌باشد و با طرح‌های درختی، گلدانی، محرابی قندیل دار، شکارگاه، هراتی، گل فرنگ قابقابی، قاب قرآنی بافته می‌شود و درسالیان اخیر بافت منظره و چهره با استفاده از گره‌های هنری رواج زیادی یافته است. رنگ‌های متداول در فرش‌‌های این منطقه اغلب در زمینه‌های قرمز، آبی، سبز، نارنجی سوخته، بژ و رنگ‌های دیگر می‌باشد.

از مراکز قالی‌بافی دیگر استان آذربایجان شرقی، مرند، اردبیل، هریس، سراب، بخشایش، اهر، قرحه، مشکین شهر می‌باشد. که مختصری به شرح فرش‌‌های سراب و هریس و اردبیل می‌پردازیم.

 اردبیل

سابقه بافت طولانی دارد. فرش‌‌هائی با گره ‌‌ترکی و طرح‌هائی چون هراتی مشایخی، گلدانی ظلّ‌السلطان و ‌‌ترنج‌دار شیخ صفی بافته می‌شوند.

سراب

فرش‌‌های سراب بیشتر در‌‌‌‌ اندازه‌های کوچک مثل ذرع و نیم، دو ذرعی و کناره بافته می‌شود. فرش‌های آن با ‌‌ترنج‌های شش ضلعی هندسی و رنگ‌هائی نسبتاً زنده و براق بافته می‌شوند.

هریس

این شهر از نظر فرش‌بافی معروفیت زیادی دارد و فرش‌‌های پشمی آن مطلوب بازارهای داخل و خارج می‌باشد با وجودی که همگی در یک سبک بافته می‌شوند ولی کمتر شبیه هم هستند و معمولاً طرح‌ها هندسی می‌باشد.

اصفهان

این شهر یکی از مراکز مهم قالی‌بافی در عهد صفویه بوده است و هم اکنون نیز جایگاه بسزائی در صنعت فرش‌بافی کشور دارد. اصفهان درگذشته یکی از مراکز مهم کشت گیاهان رنگ‌زا به خصوص روناس بوده است و به خاطر همین استفاده از رنگ‌های طبیعی در رنگرزی پشم‌ها در آن رایج بوده است ولی امروزه استفاده از رنگ‌های کرومی در آن رایج شده است. تنوع رنگ در فرش‌‌های اصفهان زیاد می‌باشد و زمینه اکثر قالی‌های اصفهان سورمه‌ای، قرمز، بژ، کرمی و فیروزه‌ای می‌باشد.

منابع تأمین پشم این شهر استان‌های کرمان و کرمانشاهان و کشورهای خارجی مانند استرالیا است. فرش‌‌های اصفهان با گره فارسی بافته می‌شوند و به همین خاطر استفاده از گره‌های تقلبی مانند جفتی‌بافی و بی‌گره در آن رایج است. طرح‌های مورد استفاده در این شهر شامل شاه‌عباسی، لچک و ‌‌ترنج، درختی حیواندار، اسلیمی لچک و ‌‌ترنج، شاه‌عباسی افشان و طرح‌های تصویری می‌باشد.

بافت فرش‌‌های ظریف و گل‌ابریشم با طرح‌های زیبا در آن رایج می‌باشد که از شهرت جهانی برخوردار است. در این شهر بافت فرش‌‌هائی با ابعاد ذرع و چارک، ذرع و نیم، دو‌ذرعی، پرده‌ای و ۶ متری رایج است. از مراکز مهم دیگر قالی‌بافی در این استان نائین، کاشان، جوشقان، شهرضا و میمه می‌باشد.

تهران

قالی‌بافی در این شهر سابقه طولانی ندارد و حدود ۱۵۰ سال است که در این شهر فرش بافته می‌شود. با وجود اینکه تعداد فرش‌‌هائی که در این شهر بافته می‌شود تعداد بسیار کمی را شامل می‌شود ولی همان تعداد کم به لحاظ مرغوبیت بافت و زیبائی طرح‌ها از شهرت زیادی برخوردار هستند. وجود مراکزی همچون شرکت سهامی فرش ایران و موزه فرش ایران در تهران اهمیّت ویژه‌ای به این شهر داده است.

فرش‌های این شهر بیشتر در زمینه‌های روشن و با استفاده از طرح‌هائی همچون لچک و ‌‌ترنج، درختی ساده، درختی حیواندار، بازوبندی، هراتی بافته می‌شود که هم با گره ‌‌ترکی و هم با گره فارسی بافته می‌شود.

از مراکز دیگر قالی‌بافی در این استان ورامین می‌باشد که طرح زیبا و معروف میناخانی را بافندگان آن بر روی فرش‌‌های خود می‌بافند.

خراسان

یکی از مراکز مهم قالی‌بافی می‌باشد و فرش‌بافی در آن از سابقه‌ای طولانی برخوردار است. فرش‌‌های این استان با گره‌های ‌‌ترکی و فارسی بافته می‌شوند.

طرح‌های رایج در قالی‌های خراسان بیشتر به سبک طرح‌های گلدار شامل: شاه‌عباسی لچک و ‌‌ترنج، شاه‌عباسی افشان، لچک و ‌‌ترنج طرّه دار، گلدانی، بته‌ای سرتاسری، هراتی و تصویری می‌باشد.

از نظر رنگ فرش‌‌های بافته شده در آن از تنوع رنگ چندانی برخوردار نیست ولی اکثراً رنگ‌های بکار رفته در آنها منشاء گیاهی دارند.

از مراکز مهم قالی‌بافی در آن مشهد، بیرجند، قائن، سبزوار و قوچان می‌باشد.

کردستان

بافت قالی در کردستان سابقه طولانی دارد و در بازارهای داخل و خارج از شهرتی فراوان برخوردار است. از مراکز مهم قالی‌بافی آن می‌توان به سنندج و بیجار اشاره کرد.

سنندج

در این شهر بافت فرش‌‌های یک‌پوده رایج است که با گره‌ای از نوع ‌‌ترکی بافته می‌شوند و بافندگان آن بیشتر فرش‌‌های خود را در ابعاد کوچک پشتی، سجاده و ذرع و نیم می بافند که از رنگ‌های طبیعی نیز بهره می‌جویند. طرح‌های بکار رفته فرش‌‌های سنندج هندسی با ‌‌ترنج‌های بزرگ شش گوش، بندی دسته‌گل، طرح بته و هراتی می‌باشد.

بیجار

در این شهر فرش‌‌ها با گره ‌‌ترکی بافته می‌شود و به خاطر بلند بودن پرزها، پرگوشت هستند. فرش‌‌های بیجار در ابعاد پشتی تا فرش‌‌های بیش از 12 متر‌مربع هم بافته می‌شوند. رنگ‌های مورد مصرف در آن بیشتر در زمینه‌های قرمز، آبی روشن، آبی سورمه ای، بژ، نارنجی و صورتی می‌باشند.

طرح‌های آن اغلب در سبک گل‌دار و یا شاخه شکسته، هراتی لچک و ‌‌ترنج می‌باشند ولی طرح‌های ‌‌ترنج‌دار که ‌‌ترنج نسبتاً بزرگی دارند از طرح‌های رایج در این استان است.

کرمان

یکی از مراکز مهم قالی‌بافی می‌باشد که سابقه قالی‌بافی در آن به چندین قرن پیش می‌رسد. قبل از ایجاد قالی‌بافی در کرمان این شهر یکی از مراکز مهم تولید شال بوده است و شال‌های تولید شده در آن از شهرت جهانی برخوردار بوده است ولی پس از مدّتی استفاده از پارچه‌های شالی از رونق افتاد و این رکود باعث گردید که هنرمندان کرمانی به هنر قالی‌بافی روی آورند و بتوانند شهرت جهانی کسب کنند.

شهرت جهانی فرش کرمان به دلیل کثرت نقش‌های آن و استفاده از رنگ‌های متنوعی است که با هم هماهنگی خاصّ و متعادل دارند. طرح‌های معروفی که در کرمان بافته می‌شود بته‌ای، شاه‌عباسی، لچک و ‌‌ترنج، اسلیمی لچک و ‌‌ترنج، شاه‌عباسی طرّه دار، شکارگاه، گلدانی سرتاسری و فرش‌‌های تصویری می‌باشد. رنگ‌های به کار رفته در فرش کرمان متنوع می‌باشد و زمینه‌های فرش کرمان به رنگ‌های قرمز لاکی، آبی سورمه‌ای، سبز روشن، بژ و سایر رنگ‌ها می‌باشد که با گره فارسی بافته می‌شود و اکثراً دوپوده و در بعضی موارد سه‌پوده می‌باشند.

با کمال تأسف باید بگوئیم که امروزه استفاده از گره‌های جفتی و کمانشی در فرش کرمان رایج شده است که این خطری جدی برای فرش کرمان می‌باشد و در صورت تداوم موجب خواهد شد که زحمات چند صد ساله هنرمندان کرمان آسیب ببیند و فرش کرمان محبوبیت جهانی خود را از دست بدهد.

غیر از شهر کرمان شهرهای راور، رفسنجان و ماهان از مراکز مهم قالی‌بافی استان کرمان می‌باشند.

استان مرکزی

از مراکز مهم دیگر قالی‌بافی در این استان می‌توان به اراک، ساروق، فراهان و تفرش اشاره کرد. فرش‌‌های اراک بیشتر از انواع متوسط بافت می‌باشند که با گره فارسی بافته می‌شوند و اکثراً مرغوب می‌باشند. طرح‌های بکار رفته در فرش‌‌های اراک شامل لچک و ‌‌ترنج گلدار، هراتی، گلی حنائی، میناخانی و در زمینه‌های قرمز گلی، عاجی، بژ و قرمز مسی می‌باشد.

فرش‌‌های ساروق به خاطر رنگ و بافت خوب از شهرت فراوانی برخوردار هستند. رنگ‌های بکار رفته در زمینه فرش‌‌های ساروق بیشتر درمایه‌های بلوطی، قرمز، مسی، بژ و آبی می‌باشند.

طرح‌های آن اغلب به سبک‌های منحنی و معمولأ با طرح‌های لچک و ترنج و دسته گل ترنج‌دار می‌باشند و البته فرش‌هایی با سبک شکسته نیز بافته می‌شوند.

همدان

یکی از مراکز مهم قالی‌بافی شهر همدان است که اکثراً فرش‌‌های آن به صورت تجاری و متوسط بافته می‌شوند. فرش‌‌های همدان اغلب با طرح‌های ‌‌ترنج‌دار، هراتی، دسته‌گل، بته‌ای، بندی دسته‌گل بافته می‌شوند. فرش‌‌های همدان اکثراً یک‌پوده پرگوشت و بادوام می‌باشد که با گره ‌‌ترکی بافته می‌شوند. رنگ‌های به کار رفته در آن آکثرا گیاهی هستند و زمینه فرش‌‌های آن به رنگ‌های قرمز، سورمه‌ای و بژ می‌باشد.

از مراکز دیگر قالی‌بافی در همدان، مهربان، درگزین، نهاوند، ملایر، کبودرآهنگ می‌باشند.

یزد

یزد نیز همانند کرمان یکی از مراکز مهم تولید شال درگذشته بوده است و بعد از اینکه استفاده از پارچه‌های شالی از رونق افتاد هنرمندان یزدی به قالی‌بافی روی آوردند.

فرش‌‌های تولید شده در شهر یزد با گره فارسی بافته می‌شوند که اکثراً در ابعاد بزرگ و با پرز بلند بافته می‌شود. طرح‌های رایج در فرش‌‌های یزد شامل قاب قرآنی، لچک و ‌‌ترنج، درختی و هراتی می‌باشد.

استفاده از رنگ‌های طبیعی و پشم مرغوب با طرح‌های جالب موجب شده است که بافندگان یزدی بتوانند فرش‌‌های مرغوب و بادوامی را به بازار ارائه دهند.

شانه و تراکم فرش

شانه و تراکم فرش

شانه فرش چیست؟

تراکم عرضی یا شانه فرش : به تعداد ریشه یا گره در هر متر مربع از عرض فرش را شانه می گویند.برای مثال فرش ماشینی 700 شانه به این معنی می باشد که در هر متر مکعب از عرض فرش معادل 700ریشه (گره) بافته شده است.

شانه های رایج در بازار فرش : فرش 500 شانه , فرش 700شانه , فرش 1000شانه و فرش 1200شانه می باشند.

تراکم فرش چیست؟

تراکم طولی فرش(تراکم) : تراکم نیز مانند شانه است و به تعداد گره در هر متر مربع از طول فرش ماشینی می گویند.برای مثال فرش دارای تراکم 2550 در هر متر مربع از طول 2550 ریشه یا گره بافته شده است.

مقدار تراکم فرش: 600 , 700 , 800 , 1000 , 1700 , 2000 , تراکم 2550 , تراکم 2700 , تراکم 3000 , تراکم 3600

تعداد گره در فرش چیست؟

تعداد ریشه (گره) در متر مربع : اگرتعداد ریشه در طول (تراکم) معادل 2700 و تعداد ریشه در عرض (شانه) برابر با 700باشد پس تعداد گره در متر مربع برابر با : 2700*700=1890000

بهترین شانه و تراکم برای فرش

در نتیجه هرچه شانه فرش بیشتر باشد فرش ماشینی ریز نقش تر می شود و شباهت زیادی به فرش دستباف دارد به همین دلیل به آن ها فرش دستباف گونه نیز می گویند پس شانه به ریز نقشی فرش مربوط می باشد و تراکم فرش همان طور که از اسمش مشخص است به فشردگی فرش مربوط می باشد و هرچه تراکم فرش بالا تر باشد فرش سفت تر و سنگین تر می شود.اگر قصد خرید فرش ماشینی را دارید پیشنهاد ما به شما خرید فرش هایی با تراکم و شانه بالا است زیرا این فرش ها دوام و ماندگاری بیشتری نسبت به دیگر فرش ها دارند.

جهت خرید و فروش  فرش با قیمت مناسب و مشاهده سایر  آگهی رایگان به سایت شهر24 مراجعه فرمایید

انواع نخ در فرش های دستباف

انواع نخ در فرش های دستباف و ویژگی های آنها

مام رشته­هایی که به عنوان تار، پود و یا گره در فرش استفاده می­شوند فارغ از نوع آن (ابریشم، کرک، پشم و یا نخ) قبل از هر کاری ریسیده می­شوند. (البته نخ­هایی که در صنعت فرش بکار گرفته می­شوند بیشتر از این چهار نخی هستند که ما آورده­ایم، مانند ویسکوز، آکریلیک ابریشم مصنوعی و . . . که معمولا درصنعت فرش ماشینی استفاده می­شوند ولی به این علت که بیشترین نخی که در صنعت فرش دستباف استفاده می­شوند، همین چهار نخ هستند به توضیح آن­ها می­پردازیم) ریسندگی نخ نکات حائز اهمیت زیادی دارد که برای نمونه می­توان به جهت تابیدن دوک نخ­ریسی اشاره کرد. اگر جهت حرکت دوک نخ­ریسی موافق حرکت عقربه­های ساعت باشد، رشته مورد نظر مانند حرف S انگلیسی بافته می­شود که به اختصار به آن S می­گویند. اگر جهت حرکت دوک نخ­ریسی خلاف عقربه­های ساعت باشد به آن Z می­گویند.

رشته ­های ریسیده شده را بعد از ریسندگی(معمولا خلاف جهت ریسندگی) به یکدیگر میتابانند و نخ مورد نظر خود را تولید می­کنند. که تعداد رشته­هایی که به یکدیگر تابیده می­شود بسته به نوع کار متفاوت خواهند بود.

نخ­ها به دو دسته ترکیبی و غیر ترکیبی تقسیم می­شوند که نخ­های ترکیبی معمولا برای فرش­های ماشینی استفاده می­شوند. در نخ­های ترکیبی از نخ­هایی مانند ویسکوز، آکریلیک و پلی­پروپیلن استفاده می­شود که بنا به رنگ و ضخامت و چند لا بودن نخ­ها و موارد استفاده آن­ها، ترکیب­های متفاوت و متنوعی به دست می­آید.

نخ­های ابریشمی مصنوعی نیز وجود دارد که برای فرش­های ماشینی استفاده می­شوند. از محاسن نخ­های ترکیبی به ضخامت کم، تنوع بافت، رنگ­پذیری خوب و ارزان قمیت بودن و مقرون به صرفه بودنشان اشاره کرد. البته نخ­های مصنوعی و ترکیبی معایبی نیز دارند که به پرز دهی بسیار بالا و بوگرفتن در طول زمان و مضر بودن برای سلامتی انسان اشاره کرد.

البته دستگاه­های بافندگی فرش­های ماشینی پیشرفته شده­اند و نوع بافت در این فرش­ها ارتقاء پیدا کرده و تقریبا پرزدهی این­گونه از نخ­ها به 5% کاهش یافته است. ولی کماکان ضررهای بیان شده برای نخ­های مصنوعی و فرش­های ماشینی به جای خود باقی هستند. البته بعضی از شرکت­های تولید کننده فرش ماشینی، ادعاهایی کردند که محصول ایشان به اصطلاح آنتی­کتریال و. . . هستند و برای سلامتی مضر نیستند و لی این ادعا خیلی صحت ندارد.

نخ­های غیر ترکیبی که معمولا طبیعی هستند، برای فرش­های دستباف استفاده می­گردند و انواع گوناگونی دارند که می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

ابریشم، کرک، پشم، نخ (پنبه) که به توضیح اجمالی این موارد اشاره خواهیم کرد.

ابریشم:

نخ ابریشمی از پیله کرم ابریشم به دست می­آید که از نظر استحکام و مقاومت چندین برابر نخ­های پشمی و نخی دوام دارد و از نظر قطر بسیار نازک و لطیف می­باشد. همین امر باعث شده فرش­هایی که با این نخ­ها بافته می­شوند از خصوصیات زیر برخوردار باشند:

بافت فرش به وسیله نخ ابریشمی بسیار زمان­بر بوده و کاری بسیار پر مشقت است. به علت نازکی بسیار زیاد این نخ­ها نسبت به نخ­های پشمی، تعداد رج­های بافته شده در فرش ابریشمی بسیار بیشتر از فرش­های پشمی می­باشد که معمولا فرش­های تمام ابریشمی رج شماری بالای 65 دارند و به همین علت از قیمت بالایی نیز برخوردارند. از دیگر نکاتی که می­توان در فرش­های ابریشمی اشاره کرد، نرمی و لطافت مثال زدنی آن­ها خواهد بود.

ابریشم نسبت به سایر نخ­ها مانند پشم و یا نخ نرم­تر است و برای برجسته نشان دادن طرح و نقش از آن استفاده می­شود. پشم یا کرک بعد از بافت فرش ارتفاعی در حدود 1سانتی­متر از تار و پود فاصله می­گیرند ولی نخ ابریشمی که در فرش کار میشود به علت نرمی و عدم استقامت به اصطلاح روی کار می­خوابد و ظاهرا ارتفاعی کم­تر از پشم و نخ از خود نشان می­دهد و بعد از اتمام کار، فرش به صورت برجسته دیده می­شود که به صورت گل ابریشم در فرش­هایی مانند کاشان و تبریز استفاده می­شود.

به غیر از نرمی و برجستگی کار، رنگ و لعابی که نخ ابریشمی به کار می­دهد بسیار زیبا و چشم نواز می­باشد و علاوه بر برق و جلایی که به فرش می­دهد، باعث می­شود که رنگ متلونی از فرش در چشم بیننده به­وجود بیاید. اگر شما از طرف خواب فرش به آن نگاه بکنید یک طیف رنگی ملاحظه می­کنید که با رفتن به سمت دیگر فرش و نگاه به آن، رنگ دیگری از فرش در چشم شما پدیدار می­گردد که این نکته نیز از جذابیت­های منحصر به فرد فرش تمام ابریشمی خواهد بود.

فرش­های تمام ابریشم قم، تبریز و اصفهان از نمونه­های بسیار زیبا و شاهکار فرش ایرانی می­باشند.

کرک:

کرک چیست؟ در اصطلاح امروزی به پرز فرش­هایی که با پشم خیلی خوب و مرغوب بافته می­شوند کرک می­گویند. این مطلب خیلی صحیح نیست. چرا که در اصل کرک به موی زیر دست شتر اتلاق می­شود که به ندرت می­توان آن­را تهیه کرد. شاید برخی معتقد باشند که کرک به موهای نرمی گفته می­شود که در حین شانه کردن بدن گوسفند، بز و یا شتر به دست می­آید. اگر این تعریف را نیز درست بدانیم میزان کرکی که به دست می­آید بسیار کم است و نمی­توان این حجم از فرش کرک را در کشور تولید کرد.

پس کرک چیست؟ در اصطلاح امروزی و بازاری فرش، به پشم گوسفند مرینوس که نژادی انگلیسی داشته و جنس بسیار مرغوبی دارد، کرک گفته می­شود.

به علت جنس مرغوب و کم بودن این نوع پشم نسبت به پشم­های موجود، فرشی که با پرز کرک بافته می­شود از کیفیتی بهتر، ظرافتی بیشتر و قیمتی بالاتر برخوردار است.

• پشم:

نخ پشمی: نخ پشمی مرسوم­ترین و رایج­ترین نخ در صنعت فرش بوده است که امروزه هم بسیار کاربرد دارد. از این نوع نخ که از ریسیدن پشم گوسفند به دست می­آید، در بافت فرش و تابلو فرش استفاده می­شود.

امروزه بیشتر فرش­های عشایری و بختیاری از این نوع نخ تهیه می­شوند.

برخی از فرش­های عشایری که در کردستان و سنندج بافته می­شوند ارگانیک هستند. به این معنی که رنگ پشم آن­ها گیاهی بوده و پشم آن­ها دستریس می­باشند که این فرش­ها از لحاظ سلامت و بهداشت بسیار سالم و طبیعی و سازگار با محیط زیست هستند.

عوامل گوناگونی در کیفیت پشم به دست آمده مانند نژاد گوسفند، سن گوسفند، زمان چیدن پشم و . . . تاثیرگذارند.

پشم گوسفندان ایرانی معمولا از ضخامت بالایی برخوردارند که به همین علت زبری و استحکام خیلی زیادی دارند و این خصوصیات برای تولید فرش بسیار مناسبند.

پشم گوسفندانی که در بهار چیده شده باشد با کیفیت­تر از پشم گوسفندانی است که در فصل پاییز چیده می­شوند. البته خود فصل بهار نیز به مناطق مختلف کشور بستگی دارد. برای مثال بهار در استان فارس تقریبا از 20 اسفند آغاز می­شود ولی بهار کردستان از اردیبهشت ماه آغاز می­گردد. علاوه بر این موارد نوع چرای گوسفندان نیز در کیفیت پشم آن­ها تاثیر دارد. پشم گوسفندانی که در کوهستان و مناطق معتدل چرا کرده باشند، کیفیت بالاتری نسبت به پشم گوسفندانی که در مناطق مرطوب و دشت چرا می­کنند دارند.

پشم سفید گوسفند نسبت به سایر پشم­ها، از رنگ پذیری بهتری برخوردار است. البته که پشم سفید خالص به جز نژاد خاصی در سیستان نداریم. بلکه رنگ اصلی پشم به رنگ زرد کم­رنگ یا نخودی می­باشد.

از پشم برای بافت فرش به عنوان پرز و یا گوشت فرش استفاده می­شود ولی در برخی از نقاط ایران مانند عشایر و ایلیات از پشم به عنوان تار و پود فرش نیز استفاده می­کنند.

پود را برای بهتر دیده شدن رنگ می­کنند که برای این کار پنبه بسیار مناسب است و رنگ را به خوبی به خود جذب می­کند و بعد از رنگرزی از جمع­شدگی محفوظ می­ماند. البته خود رنگ پودها بسته به رنگ اصلی فرش ممکن است متفاوت باشد و می­توان به صورت سفارشی آن­ها را رنگ کرد ولی معمولا پودها را توسط ماده رنگی نیل، آبی، می­کنند.

البته این رنگرزی به دلیل مقرون به صرفه بودن و آسان بودن است که توسط نیل انجام می­شود.

در بحث نگه­داری و حفاظت از فرش­هایی که با نخ پنبه­ایی بافته می­شوند این نکته لازم به ذکر است که رطوبت و قرار گرفتن فرش در فضای نمور باعث آسیب­دیدگی و از بین رفتن پنبه می­شود.

جهت خرید و فروش  فرش با قیمت مناسب و مشاهده سایر  آگهی رایگان به سایت شهر24 مراجعه فرمایید