مام رشتههایی که به عنوان تار، پود و یا گره در فرش استفاده میشوند فارغ از نوع آن (ابریشم، کرک، پشم و یا نخ) قبل از هر کاری ریسیده میشوند. (البته نخهایی که در صنعت فرش بکار گرفته میشوند بیشتر از این چهار نخی هستند که ما آوردهایم، مانند ویسکوز، آکریلیک ابریشم مصنوعی و . . . که معمولا درصنعت فرش ماشینی استفاده میشوند ولی به این علت که بیشترین نخی که در صنعت فرش دستباف استفاده میشوند، همین چهار نخ هستند به توضیح آنها میپردازیم) ریسندگی نخ نکات حائز اهمیت زیادی دارد که برای نمونه میتوان به جهت تابیدن دوک نخریسی اشاره کرد. اگر جهت حرکت دوک نخریسی موافق حرکت عقربههای ساعت باشد، رشته مورد نظر مانند حرف S انگلیسی بافته میشود که به اختصار به آن S میگویند. اگر جهت حرکت دوک نخریسی خلاف عقربههای ساعت باشد به آن Z میگویند.
رشته های ریسیده شده را بعد از ریسندگی(معمولا خلاف جهت ریسندگی) به یکدیگر میتابانند و نخ مورد نظر خود را تولید میکنند. که تعداد رشتههایی که به یکدیگر تابیده میشود بسته به نوع کار متفاوت خواهند بود.
نخها به دو دسته ترکیبی و غیر ترکیبی تقسیم میشوند که نخهای ترکیبی معمولا برای فرشهای ماشینی استفاده میشوند. در نخهای ترکیبی از نخهایی مانند ویسکوز، آکریلیک و پلیپروپیلن استفاده میشود که بنا به رنگ و ضخامت و چند لا بودن نخها و موارد استفاده آنها، ترکیبهای متفاوت و متنوعی به دست میآید.
نخهای ابریشمی مصنوعی نیز وجود دارد که برای فرشهای ماشینی استفاده میشوند. از محاسن نخهای ترکیبی به ضخامت کم، تنوع بافت، رنگپذیری خوب و ارزان قمیت بودن و مقرون به صرفه بودنشان اشاره کرد. البته نخهای مصنوعی و ترکیبی معایبی نیز دارند که به پرز دهی بسیار بالا و بوگرفتن در طول زمان و مضر بودن برای سلامتی انسان اشاره کرد.
البته دستگاههای بافندگی فرشهای ماشینی پیشرفته شدهاند و نوع بافت در این فرشها ارتقاء پیدا کرده و تقریبا پرزدهی اینگونه از نخها به 5% کاهش یافته است. ولی کماکان ضررهای بیان شده برای نخهای مصنوعی و فرشهای ماشینی به جای خود باقی هستند. البته بعضی از شرکتهای تولید کننده فرش ماشینی، ادعاهایی کردند که محصول ایشان به اصطلاح آنتیکتریال و. . . هستند و برای سلامتی مضر نیستند و لی این ادعا خیلی صحت ندارد.
نخهای غیر ترکیبی که معمولا طبیعی هستند، برای فرشهای دستباف استفاده میگردند و انواع گوناگونی دارند که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
ابریشم، کرک، پشم، نخ (پنبه) که به توضیح اجمالی این موارد اشاره خواهیم کرد.
نخ ابریشمی از پیله کرم ابریشم به دست میآید که از نظر استحکام و مقاومت چندین برابر نخهای پشمی و نخی دوام دارد و از نظر قطر بسیار نازک و لطیف میباشد. همین امر باعث شده فرشهایی که با این نخها بافته میشوند از خصوصیات زیر برخوردار باشند:
بافت فرش به وسیله نخ ابریشمی بسیار زمانبر بوده و کاری بسیار پر مشقت است. به علت نازکی بسیار زیاد این نخها نسبت به نخهای پشمی، تعداد رجهای بافته شده در فرش ابریشمی بسیار بیشتر از فرشهای پشمی میباشد که معمولا فرشهای تمام ابریشمی رج شماری بالای 65 دارند و به همین علت از قیمت بالایی نیز برخوردارند. از دیگر نکاتی که میتوان در فرشهای ابریشمی اشاره کرد، نرمی و لطافت مثال زدنی آنها خواهد بود.
ابریشم نسبت به سایر نخها مانند پشم و یا نخ نرمتر است و برای برجسته نشان دادن طرح و نقش از آن استفاده میشود. پشم یا کرک بعد از بافت فرش ارتفاعی در حدود 1سانتیمتر از تار و پود فاصله میگیرند ولی نخ ابریشمی که در فرش کار میشود به علت نرمی و عدم استقامت به اصطلاح روی کار میخوابد و ظاهرا ارتفاعی کمتر از پشم و نخ از خود نشان میدهد و بعد از اتمام کار، فرش به صورت برجسته دیده میشود که به صورت گل ابریشم در فرشهایی مانند کاشان و تبریز استفاده میشود.
به غیر از نرمی و برجستگی کار، رنگ و لعابی که نخ ابریشمی به کار میدهد بسیار زیبا و چشم نواز میباشد و علاوه بر برق و جلایی که به فرش میدهد، باعث میشود که رنگ متلونی از فرش در چشم بیننده بهوجود بیاید. اگر شما از طرف خواب فرش به آن نگاه بکنید یک طیف رنگی ملاحظه میکنید که با رفتن به سمت دیگر فرش و نگاه به آن، رنگ دیگری از فرش در چشم شما پدیدار میگردد که این نکته نیز از جذابیتهای منحصر به فرد فرش تمام ابریشمی خواهد بود.
فرشهای تمام ابریشم قم، تبریز و اصفهان از نمونههای بسیار زیبا و شاهکار فرش ایرانی میباشند.
کرک چیست؟ در اصطلاح امروزی به پرز فرشهایی که با پشم خیلی خوب و مرغوب بافته میشوند کرک میگویند. این مطلب خیلی صحیح نیست. چرا که در اصل کرک به موی زیر دست شتر اتلاق میشود که به ندرت میتوان آنرا تهیه کرد. شاید برخی معتقد باشند که کرک به موهای نرمی گفته میشود که در حین شانه کردن بدن گوسفند، بز و یا شتر به دست میآید. اگر این تعریف را نیز درست بدانیم میزان کرکی که به دست میآید بسیار کم است و نمیتوان این حجم از فرش کرک را در کشور تولید کرد.
پس کرک چیست؟ در اصطلاح امروزی و بازاری فرش، به پشم گوسفند مرینوس که نژادی انگلیسی داشته و جنس بسیار مرغوبی دارد، کرک گفته میشود.
به علت جنس مرغوب و کم بودن این نوع پشم نسبت به پشمهای موجود، فرشی که با پرز کرک بافته میشود از کیفیتی بهتر، ظرافتی بیشتر و قیمتی بالاتر برخوردار است.
نخ پشمی: نخ پشمی مرسومترین و رایجترین نخ در صنعت فرش بوده است که امروزه هم بسیار کاربرد دارد. از این نوع نخ که از ریسیدن پشم گوسفند به دست میآید، در بافت فرش و تابلو فرش استفاده میشود.
امروزه بیشتر فرشهای عشایری و بختیاری از این نوع نخ تهیه میشوند.
برخی از فرشهای عشایری که در کردستان و سنندج بافته میشوند ارگانیک هستند. به این معنی که رنگ پشم آنها گیاهی بوده و پشم آنها دستریس میباشند که این فرشها از لحاظ سلامت و بهداشت بسیار سالم و طبیعی و سازگار با محیط زیست هستند.
عوامل گوناگونی در کیفیت پشم به دست آمده مانند نژاد گوسفند، سن گوسفند، زمان چیدن پشم و . . . تاثیرگذارند.
پشم گوسفندان ایرانی معمولا از ضخامت بالایی برخوردارند که به همین علت زبری و استحکام خیلی زیادی دارند و این خصوصیات برای تولید فرش بسیار مناسبند.
پشم گوسفندانی که در بهار چیده شده باشد با کیفیتتر از پشم گوسفندانی است که در فصل پاییز چیده میشوند. البته خود فصل بهار نیز به مناطق مختلف کشور بستگی دارد. برای مثال بهار در استان فارس تقریبا از 20 اسفند آغاز میشود ولی بهار کردستان از اردیبهشت ماه آغاز میگردد. علاوه بر این موارد نوع چرای گوسفندان نیز در کیفیت پشم آنها تاثیر دارد. پشم گوسفندانی که در کوهستان و مناطق معتدل چرا کرده باشند، کیفیت بالاتری نسبت به پشم گوسفندانی که در مناطق مرطوب و دشت چرا میکنند دارند.
پشم سفید گوسفند نسبت به سایر پشمها، از رنگ پذیری بهتری برخوردار است. البته که پشم سفید خالص به جز نژاد خاصی در سیستان نداریم. بلکه رنگ اصلی پشم به رنگ زرد کمرنگ یا نخودی میباشد.
از پشم برای بافت فرش به عنوان پرز و یا گوشت فرش استفاده میشود ولی در برخی از نقاط ایران مانند عشایر و ایلیات از پشم به عنوان تار و پود فرش نیز استفاده میکنند.
پود را برای بهتر دیده شدن رنگ میکنند که برای این کار پنبه بسیار مناسب است و رنگ را به خوبی به خود جذب میکند و بعد از رنگرزی از جمعشدگی محفوظ میماند. البته خود رنگ پودها بسته به رنگ اصلی فرش ممکن است متفاوت باشد و میتوان به صورت سفارشی آنها را رنگ کرد ولی معمولا پودها را توسط ماده رنگی نیل، آبی، میکنند.
البته این رنگرزی به دلیل مقرون به صرفه بودن و آسان بودن است که توسط نیل انجام میشود.
در بحث نگهداری و حفاظت از فرشهایی که با نخ پنبهایی بافته میشوند این نکته لازم به ذکر است که رطوبت و قرار گرفتن فرش در فضای نمور باعث آسیبدیدگی و از بین رفتن پنبه میشود.
طرح شاه عباسی معمولا با نقش گلی که در تصویر بالا نشان داده شده شناخته میشود. استفاده از این طرح به ویژه در حاشیهی فرشها بسیار دیده میشود. نقش شاه عباسی وقتی با نقوش دیگری مثل اسلیمی و خُتایی ترکیب شود بسیار خیرهکننده میگردد. انواع مختلفی از طرح فرش شاه عباسی وجود دارد. از جمله شاه عباسی افشان، شاه عباسی لچک ترنج و شاه عباسی طرهدار که در ادامه تصاویر آنها را آوردهایم.
(در عکس بالا لچک و ترنج را به صورت تصویری نشان دادهایم)
نقش اصلی طرح اسلیمی را شاخه و برگهای پر پیچ و خم و منحنیهایی به سمت بیرون و درون تشکیل میدهد که چیزی شبیه به درخت به نظر میرسند. معمولا در اسلیمیها میبینید که انتهای هر شاخه به دو بخش متقارن منشعب شده و اغلب این شاحهها با جوانههای کوچکی تزئین شدهاند. از زیرمجموعههای فرش با طرح اسلیمی میتوان به اسلیمی بندی، اسلیمی لچک ترنج، اسلیمی ترنج دار و اسلیمی شکسته اشاره کرد.
فرش طرح افشان همانطور که از نامش پیداست دارای پراکندگی و افشان بودن نگارههای به کار رفته در طراحی آن است. یعنی همهی گلها و بوته ها در کل سطح فرش به طور خیرهکنندهای پراکنده شدهاند. جالب است بدانید که در این سبک طراحی معمولا حالت قرینگی وجود دارد. همچنین لچک و ترنج نیز در طراحی این سبک فرش کمتر دیده میشوند. اگر به تصاویر دقت کرده باشید در عکس دوم از این مقاله، لچک و ترنج را به صورت تصویری نشان دادهایم. این ویژگیها باعث شده تا از فرش های طرح افشان در دکوراسیون مدرن و جدید خانه ها که میخواهند کمی از نقوش سنتی فاصله بگیرند نیز استفاده شود. طرح افشان دسته گل، طرح افشان حیوانات و طرح افشان ترنج دار از جمله دیگر انواع مدل های فرش افشان هستند.
شاید خیلیها طرح بته جقه را با ترمههای زیبای یزد به خاطر بیاورند. بته جقه که با نام سرو خمیده نیز از آن یاد میشود از جمله نقوش محبوب و زیبا در انواع طرح فرش دستباف ایرانی است. بته جقه معمولا با اندازههای مختلف و به شکل و رنگهای مختلفی در طراحی فرش به کار میرود. بته قلمکار اصفهان، بته کردستانی یا هشت بته، بته میر شکسته، بته لچک ترنج و بته افشاری از جمله معروفترین طرحهای بته جقهای هستند.
طرح درختی از جمله انواع طرح فرش دستباف است که کمی با سایر نقوش تفاوت دارد. فرش با طرح درختی معمولا شبیه به یک تابلو فرش است. در طراحی فرش های طرح درختی سعی شده است تا وجه تشابه آن با طبیعت هرچه بیشتر حفظ شود. المان اصلی در این طراحی به جای شاخ و برگها و بته جقهها، خود درخت است که یا به صورت تکی و یا با جزئیات دیگری مثل درختهای دیگر و یا جانوران به کار میرود.
فرش با طرح و نقش درختی میتواند شامل انواع درختها با اندازههای مختلف باشد. درخت سرو ، درخت کاج و درخت بید از جمله انواع درختهایی هستند که برای فرش طرح درختی استفاده میشوند. ممکن است در این نوع فرش درخت به عنوان طرح اصلی بکار رود و یا در حاشیه مورد استفاده قرار بگیرد.
به راحتی میتوان حدس زد که طراحی فرش با طرح شکارگاه چه ویژگیها و چه عناصری دارد! جنگل و بیشهزار، تصاویری از حیوانات و همچنین تصاویری از صیاد یا شکارچی در حال شکار مهمترین عناصر در فرش های طرح شکارگاه هستند. مثلا تصویری شامل یک سوارکار تیر و کمان به دست که مشغول شکار آهو است. فرش دستباف طرح شکارگاه نیز از جمله طرحهای پر طرفدار برای تابلو فرش میباشد. تصویر بالا یک نمونه از انواع طرح فرش دستباف با سبک طرح شکارگاه را نشان میدهد.
فرش طرح خشتی نام دیگر فرش طرح قابی است. طراحی مدل فرش قابی به گونهای است که در آن زمینهی فرش به صورت منظم با قابهای مختلفی تقسیمبندی شده و درون هر قاب با عناصر و نقوش مختلف طراحی فرش تزئین شده است. مثلا استفاده از نقوشی مانند گلها و برگهای مختلف و همچنین گلدانها و درختها را میتوان به عنوان نمونه نام برد. حاشیهی هر قاب و حاشیه فرش نیز دارای تزئیناتی هستند که بر زیبایی طرح های فرش خشتی میافزاید.
طرح ترکمن یا بخارا یکی از انواع طرح فرش دستباف است که همچون طرحهای مردم کوچنشین اغلب به صورت بداهه و بدون نقشه بافته میشود. نقوش قالی ترکمن در واقع بازتابی از محیط زندگی ترکمن هاست. نقوش شاخ قوچ (نشانهی قدرت)، نقوش عقرب (نماد دفع شر) و نقوش پرندگانی مثل قو و حیواناتی همچون اسب در کنار طبیعت و گل و گلزار از جمله عناصر پر کاربرد در انواع طرح فرش دستباف ترکمن هستند.
یکی دیگر از ویژگیهای طرح های فرش ترکمن این است که نقوش آن اغلب هندسی شکل بوده و قرینگی در طراحی آنها حفظ میشود.
طرح بندی که به آن طرح واگیرهای هم میگویند یکی از انواع طرح فرش دستباف است که در آن یک عنصر کوچک در سراسر فرش به صورت طولی و عرضی تکرار میشود. بندی اسلیمی، بندی لوزی، بندی ترنج دار، بندی درختی، بندی سروی، بندی آدمکی، بندی بختیاری، بندی خوشه انگوری، بندی دسته گل و بندی ورامین یا میناخانی از جمله مدل های فرش طرح بندی هستند. تصویر بالا فرش طرح بندی میناخانی نشان داده شده است.
نقوش اصلی مورد استفاده در طرح گلفرنگ را گلهای طبیعی تشکیل میدهند. مخصوصا گل رز با رنگهای متنوع و خیرهکنندهاش. در تصویر بالا یک فرش افشان گل فرنگ نشان داده شده است. در ادامه دو نمونهی دیگر از انواع طرح فرش گل فرنگ را آوردهایم که با نامهای فرش گل فرنگ بیجار و فرش لچک ترنج گل فرنگ شناخته میشوند.
فرش طرح گلدانی یکی دیگر از انواع طرح فرش دستباف است که چه به عنوان فرش و چه به صورت تابلو فرش طرفداران زیادی دارد. گلدانهای گل در اندازههای مختلف اصلیترین عنصر در طراحی این مدل فرش به حساب میآیند. ممکن است یک گلدان پر از گل تمام فرش را بپوشاند و یا تعدادی گلدان کوچک به صورت متقارن در زمینهی فرش وجود داشته باشند. طرح های فرش گلدانی نیز مانند سایر طرحها متنوع هستند. گلدانی ختائی، گلدانی محرابی، گلدانی لچک ترنج و گلدانی یک طرفه از جمله انواع طرح های فرش دستباف گلدانی میباشند.
فرش طرح محرمات در یک نگاه کلی به صورت راه راه به نظر میرسند. معمولا عرض فرش به چند ردیف تقسیم شده و یک طرح و نقش مثل گل، درخت و یا بتهجقه در طول این ردیف تکرار میشود. این ردیفبندی ممکن است به صورت مورب نیز باشد.
فرش با طرح هندسی همانطور که از نامش هم پیداست از کنار هم قرار گرفتن اشکال هندسی مختلف در کنار هم تشکیل میشود. در این نوع فرش معمولا خطوط زاویهدار هستند و خطوط منحنی وجود ندارد. فرش های طرح هندسی با توجه به سبک طراحیشان اغلب برای استفاده در دکوراسیون مدرن مناسب هستند. مدلهای هندسی بندی قابی، هندسی ترنجدار و هندسی کف ساده از جمله انواع مختلف این طرح هستند.
یکی از انواع نقوش پر طرفدار فرش دستباف، فرشهایی با نقوش کاشیکاریها و المانهای هندسی و تزئینی ابنیههای تاریخی و اسلامی هستند. این طرحها و نقوش با گذشت زمان توسط طراحان فرش تغییر کرده و به مرور زمان بر زیباییشان افزوده شده است. تصویر بالا نمونهای از فرش طرح ابنیه باستانی را نشان میدهد.
نشیمن های بلند و باریک
اگر فضای نشیمن شما طویل و کم عرض است باید یک مبل بلند هم داشته باشید. در این حالت باید فرش شما تمام طول مبل بلند را بپوشاند. اگر بخواهیم از فرشهای سایز استاندارد استفاده کنیم معمولا فرش ۳ در ۲ جواب میدهد. قسمتی از عرض فرش باید زیر مبل قرار بگیرد. در چنین حالتی نباید از فرش با نقشهای تقارن دار استفاده کنید و یک فرش ساده و تک رنگ انتخاب کنید.
از آنجا که در بیشتر خانهها در پلان فضایی مشخص به غذاخوری اختصاص داده نمیشو و به ویژه در فضاهای پلان باز و بزرگ یک فرش میتواند قسمت غذاخوری شما را تعریف کند و غذاخوری را از آشپزخانه و نشیمن ، فضاهای کنار آن جدا کند. برای اینکار به سادگی فرشی به اندازهای که میز و صندلی غذاخوری کاملا روی آن قرار بگیرد انتخاب کنید. مثل تصویر بالا.
میز گرد نهارخوری
فرش گرد برای میز غذاخوری گرد بسیار مناسب و شیک است. قانون قبلی برای اینجا هم صدق میکند که چقدر فضا باید برای زمانی که صندلی را بیرون میکشیم، از فرش داشته باشیم.
اتاق خوابها
اتاق خواب مستر
فرش یکی از بهترین انتخابها برای کفپوش اتاق خواب است چون علاوه بر اینکه مطابق روز و شیک میباشد فضای نرم و راحتتری را به وجود میآورد. سایز فرشی که در اتاق خواب پهن میکنید بستگی زیادی به اندازه اتاق دارد به خصوص فضایی که در پایین تخت باقی میماند. شما فرشی لازم دارید که از پایههای جلویی میزهای کنار تختی شروع شود و حداقل ۵۰ سانتی متر دور تا دور نیز ادامه داشته باشد. معمولا فرش ۶ متری برای فضایی مشابه تصویر و با یک تخت با ابعاد استاندارد مشابه برای انتخاب بهترین است.
سایز درست فرش اتاق کودک و نوزاد
فرش گرد صورتی کوچک در این اتاق یک عنصر دکوراتیو زیبا است و نقطه کانونی را به وجود آورده است. به دلیل باریک بودن فضا مبلمان درست چسبیده به دیوارها قرار گرفتهاند.
راهروها و ورودیها
فضاهای خالی
یک فرش به شما کمک میکند بتوانید یک فضای خالی بزرگ را با مبلمان کوچک در آن پر کنید. شکل پوست حیوان این فرش این فضای خیلی خطی و مستطیلی را از این حالت خارج کرده و نرمتر میکند. همچنین یک فرش گرد نیز برای چنین فضاهایی میتواند خوب کار کند.
فضاهای بزرگ تعریف نشده
ممکن است کنج یا قسمتی در منزل شما وجود داشته باشد که کاربری تعریف شدهای نداشته باشد یا اصطلاحا شما به این قسمت منزلتان را پرتی بنامید. اما همین فضاها با یک دیزاین داخلی درست میتوانند معنا پیدا کنند. شما این کار با استفاده از یک فرش که به تعریف فضا کمک میکند میتوانید انجام دهید. با استفاده از یک فرش کوچک گرد یا قالیچه و یک صندلی یک فضای اختصاصی جذاب برای مطالعه ، استراحت و چرت روزانه در داخل یک فضای بزرگ مثل نشیمن یا اتاق خواب تعریف کنید. این روش میتواند برای یک میز تحریر در کنج یک اتاق برای به وجود آوردن حریم و مرز فضای کاری در نشیمن یا اتاق خوابتان و برای یک نیمکت کوچک قرار گرفته در کنج یک فضا به کار بیاید. به طور معمول آنچه که برای ایجاد چنین فضایی مانند نمونه تصویر بالا نیاز دارید ، یک فرش گرد با ابعاد ۱.۲ در ۱.۴ متر ، یک صندلی راحتی و یک چراغ مطالعه است.
سایز درست فرش راهروهای ورودی
بعد از نشیمن ، ورودی از بهترین فضاها برای پهن کردن یک فرش زیبا و شیک است (به فرم و ابعاد رانر). برای چنین فضاهایی چون ابعاد خاص محسوب میشود میتوانید از قالیچههای متری خریداری کنید. به این ترتیب برای انتخاب آنچه که برای فضای شما مناسبترین است انعطاف پذیری بیشتری وجود دارد. یک قالیچه که ابعاد استاندارد و معمول را داشته باشد معمولا حدود ۸۰ سانتی متر عرض و ۲.۵ تا سه متر طول دارد.
برای دریافت راهنمایی های بیشتر در خرید فرش مناسب و مشاهده سایر آگهی رایگان به سایت شهر24 مراجعه فرمایید